1. Γενικά
Η ειδική παροχή προστασίας μητρότητας προβλέφθηκε με το άρθρο 142 του Ν.3655/2008. Ειδικότερα η μητέρα που είναι ασφαλισμένη του Ι.Κ.Α. – Ε.Τ.Α.Μ., και εργάζεται με σχέση εργασίας ορισμένου ή αορίστου χρόνου σε επιχειρήσεις ή εκμεταλλεύσεις, μετά τη λήξη της άδειας λοχείας και της ισόχρονης προς το μειωμένο ωράριο άδειας, όπως προβλέπεται από το άρθρο 9 της Ε.Γ.Σ.Σ.Ε. των ετών 2004 – 2005, δικαιούται να λάβει ειδική άδεια προστασίας μητρότητας έξι (6) μηνών.
Αν δεν κάνει χρήση της προβλεπόμενης από την ως άνω Ε.Γ.Σ.Σ.Ε. ισόχρονης προς το μειωμένο ωράριο άδειας, η μητέρα δικαιούται αμέσως μετά τη λήξη της άδειας λοχείας, την ειδική αυτή άδεια προστασίας της μητρότητας, στη συνέχεια δε και το μειωμένο ωράριοπου προβλέπεται από το άρθρο 9 της Ε.Γ.Σ.Σ.Ε. του έτους 1993, όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει (άδεια θηλασμού και φροντίδας παιδιών).
Κατά τη διάρκεια της ως άνω ειδικής άδειας, ο Ο.Α.Ε.Δ. υποχρεούται να καταβάλει στην εργαζομένη μητέρα μηνιαίως ποσό ίσο με τον κατώτατο μισθό, όπως κάθε φορά καθορίζεται με βάση το νόμιμο νομοθετημένο κατώτατο μισθό, καθώς και αναλογία δώρων εορτών και επιδόματος αδείας με βάση το προαναφερόμενο ποσό.
Σε περίπτωση απασχόλησης μέχρι και 4 ώρες ημερησίως ή μέχρι 13 ημέρες το μήνα, κατά τη διάρκεια του εξαμήνου, που προηγείται της άδειας κυοφορίας, το καταβαλλόμενο από τον Ο.Α.Ε.Δ. ποσό, ισούται με το μισό του καθοριζόμενου ανωτέρω.
- Advertisement -
Σύμφωνα με τα οριζόμενα από το κεφάλαιο Α παράγραφος 7 της υπ΄ αριθμ. 33891/606/7.5.2008 Απόφασης της Υπουργού Απασχόλησης και Κοινωνικής Προστασίας, ο χρόνος απουσίας της εργαζόμενης από την εργασία της κατά τη διάρκεια της ειδικής άδειας προστασίας της μητρότητας, λογίζεται ως χρόνος πραγματικής υπηρεσίας για τον υπολογισμό της ετήσιας κανονικής άδειας, της προϋπηρεσίας για τον καθορισμό της αμοιβής και της αποζημίωσης σε περίπτωση απόλυσης αλλά και κάθε δικαιώματος που απορρέει από τις διατάξεις της εργατικής νομοθεσίας.
2. Δικαιούχοι
Α. Δικαιούχοι της ειδικής παροχής προστασίας της μητρότητας είναι οι εργαζόμενες που από την ημερομηνία δημοσίευσης του Ν.3655/2008 ήτοι από την 3η Απριλίου 2008 και μετά, βρίσκονται σε άδεια μητρότητας ή σε ισόχρονη προς το μειωμένο ωράριο άδεια όπως προβλέπεται από το άρθρο 9 της Ε.Γ.Σ.Σ.Ε. των ετών 2004-2005.
Την ειδική αυτή άδεια δικαιούνται οι εργαζόμενες μητέρες οι οποίες είναι ασφαλισμένες στο Ι.Κ.Α. – Ε.Τ.Α.Μ. και απασχολούνται σε επιχειρήσεις ή εκμεταλλεύσεις με σχέση εξαρτημένης εργασίας, ορισμένου ή αορίστου χρόνου, με πλήρη ή μερική απασχόληση.
Για να δικαιούται την ειδική άδεια μητρότητας η ασφαλισμένη πρέπει κατά την έναρξη της άδειας μητρότητας να βρίσκεται σε ενεργό εργασιακή σχέση εξαρτημένης εργασίας και να έχει λάβει επίδομα μητρότητας από το Ι.Κ.Α. – Ε.Τ.Α.Μ.. Συνεπώς πρέπει να έχει συμπληρώσει 200 ημέρες εργασίας στην ασφάλιση τα δύο προηγούμενα χρόνια από την πιθανή ή την πραγματική ημέρα τοκετού και να μην εργάζεται κατά τον χρόνο της επιδότησής της από το Ι.Κ.Α..
Β. Με την παρ. 2 του άρθρου 36 του N. 3996/11 διευκρινίστηκε η έννοια του άρθρου 142 του Ν. 3655/08 περί ειδικής παροχής μητρότητας.
- Advertisement -
Με τη διάταξη αυτή γίνεται σαφές ότι την ειδική αυτή άδεια δικαιούνται οι μητέρες οι οποίες είναι ασφαλισμένες στο IKA-ETAM και απασχολούνται σε πάσης φύσεως επιχειρήσεις ή εκμεταλλεύσεις του ιδιωτικού και μόνο τομέα, με σχέση εξαρτημένης εργασίας, ορισμένου ή αορίστου χρόνου, με πλήρη ή μερική απασχόληση και λαμβάνουν ισόχρονη προς το μειωμένο ωράριο άδεια βάσει της E.Γ.Σ.Σ.Ε. των ετών 2004-2005.
Αντίθετα, δεν είναι δικαιούχοι οι εργαζόμενες με σχέση εργασίας ιδιωτικού δικαίου, απασχολούμενες στο Δημόσιο, N.Π.Δ.Δ., N.Π.I.Δ. του ευρύτερου δημόσιου τομέα και O.T.A. καθώς επίσης και οι εργαζόμενες που, βάσει του κανονισμού της επιχ/σης ή της κλαδικής σύμβασης, λαμβάνουν ισόχρονη άδεια διαφορετική από αυτή που προβλέπεται από το άρθρο 9 της E.Γ.Σ.Σ.Ε. των ετών 2004-2005 [Έγγραφο Υπουργείου Εργασίας και Κοιν. Ασφάλισης (Ο.Α.Ε.Δ.) Β136417/21-9-2011].
Άρα, την ειδική άδεια μητρότητας δεν δικαιούνται οι εργαζόμενες εκείνες των οποίων οι όροι αμοιβής και εργασίας καθορίζονται από Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας (Σ.Σ.Ε.) που εμπεριέχουν όρους ευνοϊκότερους όσον αφορά το χρόνο διάρκειας της άδειας θηλασμού και φροντίδας παιδιών σε σχέση με τη γενική ρύθμιση του άρθρου 9, της Ε.Γ.Σ.Σ.Ε. του έτους 1993 όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει.
- Advertisement -
3. Δικαιολογητικά
Τα δικαιολογητικά που υποβάλει η δικαιούχος της ειδικής άδειας μητρότητας είναι τα εξής:
α) Βεβαίωση του εργοδότη από την οποία να προκύπτει η ενεργός εργασιακή σχέση της νέας μητέρας εργαζόμενης κατά την έναρξη της άδειας μητρότητας, το είδος, η μορφή, η διάρκεια της εργασιακής σχέσης, οι μηνιαίες αποδοχές, ο μέσος όρος των ωρών μερικής απασχόλησης, η ημερομηνία πρόσληψης και για συμβάσεις ορισμένου χρόνου η ημερομηνία λήξης τους καθώς και η λήψη της ετήσιας κανονικής άδειας, που ενδεχομένως χορηγήθηκε μετά την άδεια λοχείας ή της ισόχρονης προς το μειωμένο ωράριο άδειας.
β) Αντίγραφο της απόφασης χορήγησης του επιδόματος μητρότητας (κυοφορίας – λοχείας) από το Ι.Κ.Α. – Ε.Τ.Α.Μ. στη νέα μητέρα.
γ) Υπεύθυνη δήλωση της δικαιούχου στην οποία να αναφέρει ότι αναλαμβάνει την υποχρέωση να γνωστοποιήσει εντός 8 ημερών στην Υπηρεσία του Ο.Α.Ε.Δ. οποιαδήποτε μεταβολή της εργασιακής της σχέσης καθώς τον αριθμό μητρώου Ι.Κ.Α. και τον Αριθμό Φορολογικού Μητρώου (Α.Φ.Μ.) της.
δ) τον αριθμό λογαριασμού (ΙΒΑΝ) Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδας της δικαιούχου.
ε) Αστυνομική Ταυτότητα ή Διαβατήριο (προκειμένου για εργαζόμενες που είναι υπήκοοι τρίτων χωρών).
στ) Προκειμένου για εργαζόμενες που είναι υπήκοοι τρίτων χωρών, οι ασφαλισμένες οφείλουν να προσκομίζουν αντίγραφο της άδειας διαμονής τους που να είναι σε ισχύ ή αντίγραφο βεβαίωσης κατάθεσης αιτήματος για ανανέωση της άδειας διαμονής τους.
4. Χρόνος χορήγησης και διάρκεια της ειδικής παροχής
Ως ημερομηνία έναρξης της ειδικής παροχής προστασίας της μητρότητας ορίζεται η επόμενη της:
• λήξης της άδειας λοχείας ή
• της ισόχρονης προς το μειωμένο ωράριο άδειας ή
• της ετήσιας κανονικής άδειας.
Το δικαίωμα για λήψη της ειδικής αυτής άδειας πρέπει να ασκηθεί από τη νέα μητέρα εντός εξήντα (60) ημερών από τη λήξη των ανωτέρω αναφερόμενων αδειών.
Η ασφαλισμένη δύναται, με αμετάκλητη αίτησή της, να κάνει χρήση του συνόλου ή τμήματος της ειδικής άδειας. Επίσης, μπορεί να διακόψει την ειδική άδεια, με έγγραφη συμφωνία του εργοδότη. Σε κάθε περίπτωση το υπόλοιπο της άδειας δεν μεταφέρεται σε άλλη χρονική περίοδο.
Η διάρκεια της ειδικής παροχής προστασίας της μητρότητας ορίζεται σε έξι (6) μήνες.
5. Χρόνος χορήγησης της ετήσιας κανονικής άδειας
Α. Ο εργοδότης οφείλει να χορηγεί την ετήσια κανονική άδεια στους μισθωτούς του εντός του ημερολογιακού έτους απασχόλησης το οποίο διανύουν κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 1, του Ν. 3302/2004 .
Συνεπώς στην εργαζόμενη, που με τη λήξη της άδειας λοχείας επανέρχεται προς εργασία, πρέπει πρώτα να χορηγείται η κανονική άδεια και να επακολουθεί χρονικά η χορήγηση της ειδικής άδειας μητρότητας. Μόνο στην περίπτωση που η λήξη της άδειας λοχείας λαμβάνει χώρα κατά τους πρώτους μήνες του έτους μπορεί να καταστεί δυνατή η χορήγηση πρώτα της ειδικής άδειας και κατόπιν της ετήσιας άδειας.
Σε εργαζόμενη, για παράδειγμα, που η άδεια λοχείας της λήγει την 3η Ιουλίου 2016 και η οποία έχει ενημερώσει εγγράφως τον εργοδότη της ότι θα κάνει χρήση της ειδικής άδειας πρέπει σε κάθε περίπτωση, με δεδομένο ότι δεν έχει κάνει χρήση ημερών αδείας του ημερολογιακού έτους 2016 μέχρι αυτό το χρονικό σημείο, να της χορηγηθεί πρώτα η ετήσια κανονική άδεια και μετά να κάνει χρήση της ειδικής άδειας, διαφορετικά θα παρέλθει το έτος 2016 και δεν θα έχει πάρει τη δικαιούμενη άδεια του ημερολογιακού έτους με ότι αυτό συνεπάγεται.
Άλλωστε για το λόγο αυτό στο έντυπό της βεβαίωσης – δήλωσης του εργοδότη που δίνεται στη νέα μητέρα εργαζόμενη για να την χρησιμοποιήσει στον Ο.Α.Ε.Δ., προκειμένου να της χορηγηθεί η ειδική άδεια προστασίας μητρότητας, ο εργοδότης αναφέρει ότι «η ασφαλισμένη έλαβε την κανονική άδεια ή την ισόχρονη προς το μειωμένο ωράριο άδεια (μετά τη λήξη της κυοφορίας – λοχείας) από………………….. έως……………..»
Στην περίπτωση όμως που η άδεια λοχείας της λήγει στις αρχές ενός έτους, παραδείγματος χάριν την 8η Φεβρουαρίου 2016 και ο εργοδότης δεν συναινεί στη χορήγηση της ισόχρονης προς το μειωμένο ωράριο άδειας είναι προφανές ότι μπορεί να της χορηγηθεί πρώτα η ειδική άδεια και από την επομένη της 8ης Αυγούστου (ημερομηνία λήξης της ειδικής άδειας) έως την 31η Δεκεμβρίου να της χορηγηθεί η κανονική άδεια.
Β. Η εργαζόμενη η οποία κατά το χρονικό σημείο της λύσεως της σχέσης εργασίας ευρισκόταν σε ειδική άδεια μητρότητας και διήνυε το τρίτο ημερολογιακό έτος στην εργασία της, στα πλαίσια της διάταξης του αρ. 1 του Ν. 3302/04, δικαιούται αποζημίωση αδείας και επίδομα αδείας, που αντιπροσωπεύουν τις αποδοχές που θα ελάμβανε εάν της εχορηγείτο η άδεια κατά το χρονικό διάστημα της λύσης της σχέσης εργασίας (Έγγραφο Υπουργείου Εργασίας 2883/577/31.7.2013).
6. Φορολόγηση ή μη της ειδικής παροχής προστασίας μητρότητας του άρθρου 142 του Ν. 3655/2008
Η ειδική παροχή προστασίας μητρότητας του άρθρου 142 του Ν. 3655/2008 , που χορηγείται από τον Ο.Α.Ε.Δ., σε εργαζόμενες μητέρες, ασφαλισμένες του Ι.Κ.Α. – Ε.Τ.Α.Μ., κατά τη διάρκεια της εξάμηνης ειδικής άδειας προστασίας μητρότητας, αποτελεί μεν εισόδημα εκ μισθωτών υπηρεσιών, αλλά απαλλάσσεται από κάθε φόρο, σύμφωνα με την ειδική διάταξη του άρθρου 14 παρ.3 του Ν. 1545/1985 (Γνωμοδότηση Νομικού Συμβουλίου του Κράτους 278/2012, ΠΟΛ. Υπ. Οικονομικών 1193/3-10-2012).
7. Δώρα εορτών
Στις ημερολογιακές ημέρες απασχόλησης με βάση τις οποίες υπολογίζονται τα επιδόματα εορτών που καταβάλλει ο εργοδότης δεν συμπεριλαμβάνονται οι ημέρες του διαστήματος της ειδικής άδειας μητρότητας. Κατά συνέπεια νέα εργαζόμενη μητέρα με μικτό μηνιαίο μισθό 1.200,00 ευρώ που κάνει χρήση της ειδικής άδειας από την 15η Φεβρουαρίου 2016 έως την 14η Αυγούστου 2016 (και η οποία κατά το προηγούμενο διάστημα και έως την 14η Φεβρουαρίου 2016 ήταν σε άδεια τοκετού και λοχείας) δικαιούται ως Επίδομα Πάσχα την αναλογία των 45 ημερολογιακών ημερών του διαστήματος από 1ης Ιανουαρίου έως την 14η Φεβρουαρίου 2016.
Άρα το Επίδομα Πάσχα που οφείλει να καταβάλει ο εργοδότης στη νέα μητέρα είναι ίσο με [(45/120) x 1200,00 x 1,04166)]/2 = 234,37 ευρώ.
8. Διάρκεια της άδειας θηλασμού και φροντίδας παιδιού επί λήψης της ειδικής άδειας μητρότητας
Η άδεια θηλασμού και φροντίδας παιδιού, στην περίπτωση που η εργαζόμενη νέα μητέρα κάνει χρήση της ειδικής παροχής προστασίας της μητρότητας, έχει ως αφετηρία τη λήξη της άδειας λοχείας, δηλαδή 9 εβδομάδες μετά τον τοκετό.
Στην περίπτωση που η εργαζόμενη νέα μητέρα κάνει χρήση της εν λόγω εξάμηνης άδειας, η άδεια θηλασμού και φροντίδας παιδιού δεν παρατείνεται αλλά εξακολουθεί να έχει διάρκεια 30 μηνών με χρόνο έναρξης υπολογισμού των μηνών αυτών τη λήξη της άδειας λοχείας. Ειδικότερα, η αρχή του μειωμένου ωραρίου έχει ως αφετηρία την λήξη της άδειας λοχείας (άρθρο 8 Ε.Γ.Σ.Σ.Ε. 2004). Συνεπώς η άδεια μητρότητας του Ο.Α.Ε.Δ. αφαιρείται από το συνολικό χρονικό διάστημα των 30 μηνών (Έγγραφο Υπουργείου Εργασίας 5688/3.11.2009).
9. Διακοπή της ειδικής παροχής
Η ειδική αυτή παροχή από τον Ο.Α.Ε.Δ. διακόπτεται λόγω:
α) πρόσληψης και απασχόλησης της δικαιούχου νέας μητέρας σε νέο εργοδότη,
β) αίτησης διακοπής της δικαιούχου.
Αυτονόητα, διακόπτεται η ανωτέρω παροχή και σε κάθε περίπτωση που για οποιονδήποτε λόγο λύεται η εργασιακή σχέση (λήξη σύμβασης ορισμένου χρόνου κατά τη διάρκεια της παροχής, κ.λπ.).
Η παροχή αυτή δεν διακόπτεται σε περίπτωση ασθένειας.
Προκειμένου για υπηκόους τρίτων χωρών, η παροχή διακόπτεται εφόσον η άδεια διαμονής λήξει μέσα στην περίοδο καταβολής και δεν προσκομιστεί βεβαίωση κατάθεσης αιτήματος για ανανέωση.