Η Ένωση Προσωπικού Σιδηροδρόμων Αθηνών – Πειραιώς (ΣΑΠ) δραστηριοποιείται από την ημέρα ίδρυσής της το 1920 στην Πανελλαδική Ομοσπονδία Εργατών Ηλεκτρισμού, Ηλεκτροκίνησης και Φωταερίου και συμπαρατάσσεται με τους αγώνες της. Είναι αξιοσημείωτο ότι, παρά τις ισχυρές πιέσεις της “Εταιρίας” και την τρομοκρατία, η “Ένωση” γιορτάζει από την πρώτη κιόλας χρονιά της ίδρυσής της την Εργατική Πρωτομαγιά, πραγματοποιώντας συγκεντρώσεις, ομιλίες, στάσεις εργασίας ακόμα και απεργία.
Οι πιο σημαντικές κινητοποιήσεις είναι οι απεργίες της Ομοσπονδίας Ηλεκτρισμού, το Νοέμβριο του 1921 και τον Αύγουστο του 1923 με οικονομικά αιτήματα. Η Κυβέρνηση απαντά βίαια, συγκροτεί έκτακτο στρατοδικείο για τους απεργούς και αναστέλλει επί εξάμηνο την ισχύ των εργατικών νόμων.
1923 – Εργατοτεχνικό προσωπικο στο χώρο του εργοστασίου
- Advertisement -
Όταν τον Αύγουστο του 1924 η ΠΟΣ (σιδηροδρομικοί), διεκδικεί αύξηση 50% και εφαρμογή του 8ωρου, η Ηλεκτροκίνηση συμπαρατάσσεται και μετά από δυναμικές κινητοποιήσεις, αποσπούν την υπόσχεση για εφαρμογή του 8ωρου και 50% αύξηση.
1928 εργαζόμενοι στα εργα επέκτασης Ομόνοιας-Αττικής.
Στις αρχές του Δεκεμβρίου 1925 οι δημόσιοι υπάλληλοι επαναφέρουν το αίτημα για το 13ο μισθό, τον οποίο τελικά παίρνουν και οι σιδηροδρομικοί και οι τροχιοδρομικοί. Στα τέλη της δεκαετίας του ΄20 δημιουργείται το Ταμείο Αλληλοβοηθείας (το 1929). Καταρτίζεται από την εταιρία νέος αντιδραστικός Γενικός Κανονισμός. Με την εφαρμογή του καταργούνται οργανικές θέσεις και αρχίζουν μαζικές απολύσεις. Η “Ένωση” θα αντιδράσει με κάθε τρόπο.
- Advertisement -
Άρθρο του Γεν. Κανονισμού που προβλέπει την απόλυση απεργών.
- Advertisement -
Η εμφάνιση και εξάπλωση της φυματίωσης αρχίζει να μετρά θύματα ανάμεσα στους εργαζόμενους και στις οικογένειές τους , ενώ το Καταστατικό του Ταμείου Συντάξεων δεν περιέχει διατάξεις για τη διασφάλιση των απολυομένων αρρώστων. Μετά από άκαρπες διαπραγματεύσεις με την Εταιρία και το Κράτος, η Ένωση προσφεύγει στο Συμβούλιο Εποπτείας Εργατικών Ασφαλίσεων, το οποίο αποδέχεται τις προτάσεις της να διοικείται το Ταμείο κατά πλειοψηφία από εργαζόμενους και να δίνεται αναλογική σύνταξη στους μεν παθόντες μετά 10ετή υπηρεσία, στους δε εκουσίως εξερχόμενους μετά 15ετή υπηρεσία.
Πόλεμος – Κατοχή – Εμφύλιος
Τα χρόνια της Κατοχής (1941-44) είναι χρόνια πέτρινα για όλο τον Ελληνικό λαό και για τους εργαζόμενους των ΕΗΣ (Ηλεκτρικός, Τραμ Παραλίας – Περάματος). Ο αγώνας για την Εθνική απελευθέρωση μεγάλος και δύσκολος. Η πείνα θερίζει, το ίδιο και η φυματίωση. Η Ένωση Προσωπικού ΕΗΣ όμως δεν το βάζει κάτω. Μάχεται με κάθε μέσο. Φροντίζει για τη διανομή στους εργαζόμενους τροφίμων και ειδών ένδυσης, ενώ οργανώνει και συσσίτια. Φροντίζει επίσης για την σανατοριακή περίθαλψη των εργαζομένων και των μελών των οικογενειών τους που έπασχαν από φυματίωση. Το 1941 ιδρύει και λειτουργεί Προμηθευτικό Συνεταιρισμό.
Οργανώνει τη συμμετοχή των εργαζομένων στις γενικότερες κινητοποιήσεις και την αντίσταση του Ελληνικού λαού με στόχο την παρεμπόδιση των συλλήψεων και των εκτελέσεων από τα στρατεύματα κατοχής και Βουλγαροποίησης της Μακεδονίας. Δεν θα διστάσει να προχωρήσει ακόμη και σε Λευκή Απεργία για τη ματαίωση της επιστράτευσης που είχαν διατάξει οι Γερμανοί. Οι εργαζόμενοι των ΕΗΣ θα πληρώσουν κι αυτοί το δικό τους φόρο αίματος με τη σύλληψη και εκτέλεση συναδέλφων τους.
Βομβαρδισμένο κτίριο.
1996 – Απο αριστερά, Γ.Πανόπουλος, Π.Ψαρόγιαννης, Ι.Τσαγκρής, Δ.Γιαχνής και Ι.Παπαδημητρίου. Ιστορικά αντιστασιακά στελέχη του “ηλεκτρικού”.
Τον Ιανουάριο του 1944 η RAF βομβαρδίζει τις εγκαταστάσεις του εργοστασίου και το Σταθμό Πειραιά. Οι καταστροφές στα κτίρια και στο τροχαίο υλικό είναι τεράστιες. Το προσωπικό όμως με υπεράνθρωπες προσπάθειες θα καταφέρει μετά από δύο μήνες να ξαναβάλει τα τρένα στις ράγες και να εξυπηρετήσει και πάλι τους κατοίκους του Λεκανοπεδίου.
Μετά το τέλος του πολέμου μια μαύρη σελίδα θα ανοίξει στην ιστορία της Ελλάδας . Με τις παρεμβάσεις των ξένων και ιδιαίτερα των Άγγλων, αρχίζει ο καταστροφικός εμφύλιος πόλεμος ο οποίος θα διαρκέσει έως το 1949.
Στο διάστημα αυτό η Εταιρία θα προχωρήσει στην απόλυση δεκάδων υπαλλήλων, οι οποίοι διώκονται για τα κοινωνικά τους φρονήματα ή για την συμμετοχή τους στην Εθνική Αντίσταση , ενώ στα ξερονήσια χτίζονται νέοι “Παρθενώνες”. Μεταξύ των διωχθέντων και ο Πρόεδρος της “Ένωσης” Ι.Παπαδημητρίου.
Το δευτεροβάθμιο κλαδικό συνδικαλιστικό όργανο στο οποίο ανήκει η “Ένωση” είναι η Ομοσπονδία Ηλεκτρισμού και Κοινής Ωφέλειας.
1994 – Τράμ βαμμένο με χρώματα παραλλαγής.
Η Ένωση συμπαρατάσσεται πλέον όχι μόνο με τους εργαζόμενους του Ηλεκτρισμού αλλά και με τους τραπεζοϋπαλλήλους. Με το σύνθημα “Τιμάριθμος ή θάνατος”, αποφασίζεται απεργία τον Νοέμβριο του 1947, στην οποία η Κυβέρνηση απαντά με πολιτική επιστράτευση.
Μεταπολεμική περίοδος
Μετά τον πόλεμο και την πρώτη μεταπολεμική περίοδο, η δράση των εργαζομένων των ΕΗΣ συνεχίζεται αδιάλειπτα. Η Ένωση διεκδικεί την προσαρμογή των αμοιβών στο κόστος ζωής, την αναπροσαρμογή των συμβατικών υποχρεώσεων της Εταιρίας προς το Ταμείο Συντάξεως, επιδόματα (εκπαιδευτικά, ενδυμασίας κλπ).
Στις αρχές της δεκαετίας του ’50 μετά από μια μικρή ανάπαυλα, ξεκινούν και πάλι την λειτουργία τους οι Παιδικές Κατασκηνώσεις Βαρυμπόμπης και λίγο αργότερα ο Παιδικός Σταθμός στο Ν. Φάληρο. Το 1955 (Αύγουστος) το προσωπικό κατεβαίνει σε μεγάλη απεργία που διήρκεσε 19 ημέρες.
1956 – Ομάδα εργατών γραμμής στα έργα επέκτασης
Η εταιρία έχει ήδη ξεκινήσει τα έργα προέκτασης της γραμμής από Αττική έως Κηφισιά. Το 1956 η Ένωση αρνείται να αποδεσμεύσει τα αποθεματικά των Ασφαλιστικών Ταμείων των εργαζομένων και δεν τα παραχωρεί για να τα διαχειρίζεται η Κυβέρνηση.
Στις 7.12.1956 πραγματοποιείται μεγάλη απεργία 30.000 εργατοϋπαλλήλων του Ηλεκτρισμού, της Κοινής Ωφέλειας και των Τραπεζών με αιτήματα μισθολογικά και ασφαλιστικά.
Mάρτης 1951 – Παιδιά υπαλλήλων των ΕΗΣ στη λέσχη του Ν. Φαλήρου
Το 1957 ξεσπά μεγάλη απεργία που κρατά περίπου 1 μήνα, με μισθολογικά αιτήματα. Στην απεργία αυτή αποκαλύπτονται τα στοιχεία των κερδών της Επιχείρησης καθώς και ο ρόλος του Γενικού Διευθυντή Στρατή Ανδρεάδη. Η Εταιρία χρησιμοποιεί αστυφύλακες και ανειδίκευτους εργάτες για να κινήσει τα βαγόνια, με αποτέλεσμα να προκληθούν ατυχήματα. Στο τέλος της απεργίας με απόφαση της στρατιωτικής Διοίκησης θα απολυθεί ο Γεν. Γραμματέας της Ένωσης Δ. Γιαχνής.
To 1957 δημιουργείται το Ταμείο Αδελφότητας Το 1959 η Ένωση καλεί τους εργαζόμενους στα πράσινα λεωφορεία τα οποία ξεκίνησαν να λειτουργούν από το 1955 στα πλαίσια των ΕΗΣ , να γραφτούν στην “Ένωση” προκειμένου να ενώσουν τις δυνάμεις τους και να είναι πιο αποτελεσματικοί. Μετά το Συνέδριο του ΕΚΑ (Εργατικό Κέντρο Αθήνας) το 1960 , με το σύνθημα “πεινάμε”, αποφασίζονται νέες κινητοποιήσεις.
12.5.1961 – Τακτική Γενική Συνέλευση
Νέες αντιπαραθέσεις για τον νέο Γενικό Κανονισμό το 1960- 61 και αυτή τη φορά τα θέματα αφορούν και τους εργαζόμενους στα πράσινα λεωφορεία. Η Αστυνομία διαλύει βίαια τη Συνέλευση των Εισπρακτόρων Λεωφορείων και πραγματοποιεί συλλήψεις. Το 1963 η Ένωση επιτυγχάνει να συσταθεί για πρώτη φορά Δευτεροβάθμιο Πειθαρχικό Συμβούλιο. Το 1965 θα πρωτοστατήσει στις κινητοποιήσεις ενάντια στην Συνταγματική εκτροπή που επιχείρησαν τα ανάκτορα. Ο τότε Πρωθυπουργός Γ. Παπανδρέου θα ευχαριστήσει με τηλεγράφημά του στην “Ένωση” και τους εργαζόμενους των ΕΗΣ.
ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑ
Η χούντα των Συνταγματαρχών της 21ης Απριλίου 1967 θα διαλύσει την “Ένωση”, θα απολύσει τους πρωτοπόρους συνδικαλιστές της, μεταξύ αυτών και τον Πρόεδρο Π. Ψαρόγιαννη και τον Γ. Γραμματέα Τ. Τασούλη, αλλά και πολλούς εργαζόμενους μέλη της “Ένωσης”. Το Αρχείο και όλα τα περιουσιακά της στοιχεία κατάσχονται. Το αρχείο βρέθηκε λεηλατημένο μετά την πτώση της δικτατορίας.
Προς το τέλος της Δικτατορίας, υπάρχει πολυδιάσπαση του προσωπικού σε μικρά σωματεία ανα κλάδο: Ηλεκτροδηγοί, Πρ. Λεωφορεία, Γραφεία, Εργοστάσιο-Εκμετάλλευση κλπ. Οι αποδοχές του κυμαίνονται σε πολύ χαμηλά επίπεδα. Με προσφυγή που έγινε σε Διαιτητικά Δικαστήρια το 1973 (αφού το δικαίωμα της απεργίας είχε μπεί μαζί με την Δημοκρατία στο γύψο), κέρδισαν οι εργαζόμενοι τον υπολογισμό στις αποδοχές τους χρονοεπιδομάτων (τριετιών) και σημαντική αύξηση στους μισθούς τους.
Μεταπολίτευση
Η μεταπολίτευση βρίσκει τους εργαζόμενους των ΕΗΣ ενταγμένους σε κλαδικά Σωματεία. Το 1978 η Εταιρία των ΗΣΑΠ, προσπάθησε να οργανώσει μόνιμο απεργοσπαστικό μηχανισμό με εκπαίδευση αστυφυλάκων και διαφόρων άλλων άσχετων, σαν προσωπικό για την κίνηση των συρμών. Η ενέργειά της αυτή μετά την οξεία αντίδραση του προσωπικού θα πέσει στο κενό.
Το 1980 σε ένα συντονισμένο αγώνα των Σωματείων που παίρνει διάφορες μορφές και διαρκεί 45 ημέρες με αποτέλεσμα τα τρένα να δρομολογούνται μέχρι την Αττική, οι Συνδικαλιστικές Οργανώσεις του χώρου κατορθώνουν να επιτύχουν μιά σειρά σημαντικές ρυθμίσεις για το προσωπικό αλλά και την Εταιρία.
1978- Πανό στο σταθμό του Πειραιά ενάντια στο απεργοσπαστικό μηχανισμό.
Το 1982, μετά την ψήφιση του Νόμου 1264, με αποφάσεις των Δ.Σ. και των Γενικών Συνελεύσεων των εργαζομένων ενοποιούνται τέσσερα από τα πέντε κλαδικά Σωματεία και δημιουργείται και πάλι η “Ενωση Εργαζομένων ΗΣΑΠ”. Το δεύτερο Σωματείο στο χώρο είναι το Σωματείο Ηλεκτροδηγών. Στα επόμενα 18 χρόνια, η “Ενωση” θα αναδειχθεί, σαν ένα από τα δυναμικότερα πρωτοβάθμια Σωματεία, με σημαντικές επιτυχίες, οι οποίες πολλές φορές αποτέλεσαν σημείο αναφοράς στο συνδικαλιστικό κίνημα.
Την ίδια χρονιά στο Συνδικαλιστικό Κίνημα των ΗΣΑΠ κάνουν την εμφάνισή τους και για πρώτη φορά επίσημα, γιατί ανεπίσημα προϋπήρχαν, συνδικαλιστικές παρατάξεις. Το 1983 η Κυβέρνηση ψηφίζει το Νόμο 1365 για την “κοινωνικοποίηση” των ΔΕΚΟ, με το άρθρο 4 του οποίου καταργείται ουσιαστικά το δικαίωμα της απεργίας, αφού απαιτεί μεγάλη πλειοψηφία στην λήψη των αποφάσεων για απεργιακές κινητοποιήσεις.
Οι εργαζόμενοι των ΗΣΑΠ στην πλειοψηφία τους αντιπάλεψαν την συγκεκριμένη ρύθμιση και την αγνόησαν. Οι μεγάλες αντιδράσεις με αφορμή την ψήφιση του απεργοκτόνου άρθρου 4, οδήγησαν τελικά και στην παραίτηση, σε ένδειξη διαμαρτυρίας, του Προέδρου της ΓΣΣΕ Ορ. Χατζηβασιλείου .
Η Διοίκηση της Εταιρίας επιχείρησε να σπάσει τότε με απεργοσπαστικό μηχανισμό την απεργία του Σωματείου Ηλεκτροδηγών. Ομως οι εργαζόμενοι του εργοστασίου και άλλα μέλη της “Ενωσης”, θα καταλάβουν τις γραμμές του Σταθμού στον Πειραιά και θα εμποδίσουν την κίνηση των συρμών.
Το ίδιο επιχειρήθηκε να γίνει από την Εταιρία και το Νοέμβρη του 1985 μετά τις αντιδράσεις για την ψήφιση της πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου η οποία απαγόρευε τις αυξήσεις για το 1986, χωρίς και πάλι αυτό να γίνει κατορθωτό. To 1986 δημιουργείται η Τράπεζα Αίματος ΗΣΑΠ. Το 1989 γίνεται μία προσπάθεια για επανασύσταση του κλαδικού Σωματείου Υπαλλήλων Εσωτερικών Υπηρεσιών με ασήμαντη όμως συμμετοχή των εργαζομένων. Την ίδια χρονιά τιμαριθμοποιείται με ΣΣΕ η εφάπαξ αποζημίωση του προσωπικού και δημιουργείται το ΚΕΑΠ – ΗΣΑΠ (Κεφάλαιο Επικουρικής Ασφάλισης Προσωπικού).
1986 – Πορεία διαμαρτυρίας στον Πειραιά
1990 – Όχι στις απολύσεις – όχι στο ξεπούλημα
1992 – Κατάληψη των γραμμών του Πειραιά απο συνταξιούχους και εργαζομένους
Τα έτη 1990 – 1992 οι εργαζόμενοι των ΗΣΑΠ θα αντιμετωπίσουν δυναμικά τα αντι- ασφαλιστικά Νομοσχέδια και τις απολύσεις 120 περίπου υπαλλήλων, τις υποχρεωτικές μετατάξεις άλλων, αλλά και την μηδενική αύξηση για το 1993 . Στο διάστημα αυτό θα συμπαρασταθούν ενεργά στον αγώνα των απολυμένων της ΕΑΣ. Στο τέλος του 1993 επαναπροσλαμβάνονται όλοι οι απολυόμενοι και επανέρχονται στους ΗΣΑΠ οι μεταταγμένοι. Από το 1994 έως το 1998 οι εργαζόμενοι θα πρωτοστατήσουν σε πολλούς αγώνες ενάντια σε νομοσχέδια για αντεργατικές ρυθμίσεις αλλά και σε κινητοποιήσεις για συγκοινωνιακά θέματα. Με τις παρεμβάσεις της Ενωσης και των άλλων Σωματείων θα αποτραπεί στην πράξη η εφαρμογή μιας σειράς αντεργατικών μέτρων. Τα τελευταία χρόνια η Ενωση Εργαζομένων με πρωτοποριακές ενέργειες όπως με τη διενέργεια, Ερευνας στο επιβατικό κοινό, με την εκπόνηση μελέτης επιχειρησιακού σχεδίου από το ΙΝΕ – ΓΣΕΕ, για την ενοποίηση των τριών γραμμών ΗΣΑΠ – ΜΕΤΡΟ , συνεντεύξεις τύπου κ.λ.π. παρεμβαίνει συστηματικά σε θέματα ανανέωσης και εκσυγχρονισμού της Εταιρίας των ΗΣΑΠ, τόσο σε τροχαίο υλικό όσο και στην όλη υποδομή της , προκειμένου να είναι σε θέση να ανταποκριθεί στην αύξηση της επιβατικής κίνησης μετά την λειτουργία των δύο νέων γραμμών αλλά και για να επιτευχθεί η τεχνική συμβατότητα με το νέο ΜΕΤΡΟ , με το οποίο όπως προβλέπεται στο Ν. 2669/98, θα συγχωνευθεί σε τρία χρόνια περίπου σε μία ενιαία Επιχείρηση.
To Φθινόπωρο του 2000 η Ένωση και οι άλλες συνδικαλιστικές οργανώσεις θα πάρουν ενεργά μέρος στους αγώνες ενάντια στην απορύθμιση των εργασιακών σχέσεων.
Τον Απρίλιο του 2001 οι εργαζόμενοι των ΗΣΑΠ θα πρωτοστατήσουν δυναμικά στις κινητοποιήσεις ενάντια στην διάλυση της κοινωνικής ασφάλισης και θα πρωτοστατήσουν στις 24ωρες απεργίες στις 26 Απριλίου και στις 17 Μαϊου 2001.
Η “ΕΝΩΣΗ” εκδίδει σε τακτά χρονικά διαστήματα περιοδικό για την πληρέστερη ενημέρωση των εργαζομένων.
Η Συνδικαλιστική Οργάνωση με την επωνυμία “Σωματείο Εργαζομένων ΣΤΑΣΥ” είναι πρωτοβάθμιο Συνδικαλιστικό Σωματείο, του Προσωπικού των Σταθερών Συγκοινωνιών Α.Ε. (ΣΤΑ.ΣΥ. Α.Ε.) και προέρχεται από το σωματείο “Ένωση Εργαζομένων ΗΣΑΠ” που ιδρύθηκε το 1967. Αποτελεί Ιστορικό Διάδοχο των σωματείων “Ένωση Προσωπικού Σιδηροδρόμων Αθηνών – Πειραιώς (ΣΑΠ)” που ιδρύθηκε το 1920 και της Ένωσης Προσωπικού ΕΗΣ.
Μέλη της είναι οι εργαζόμενοι της Εταιρίας όλων των ειδικοτήτων, οι οποίοι εργάζονται σε Σταθμούς, Συρμούς, Αμαξοστάσια, Γραμμές, Τεχνικές , Διοικητικές και Οικονομικές υπηρεσίες.
Το Σωματείο Εργαζομένων ΣΤΑΣΥ υπάγεται συνδικαλιστικά σε δεύτερο βαθμό στο Εργατικό Κέντρο Αθηνών ( Ε.Κ.Α.) με τριτοβάθμιο τη ΓΣΕΕ.
Συνεργάζεται με όλα τα Σωματεία των Αστικών συγκοινωνιών, ΣΤΑΣΥ πρώην ΑΜΕΛ (ΜΕΤΡΟ) – ΤΡΑΜ , ΟΣΥ πρώην ΕΘΕΛ – ΗΛΠΑΠ και ΟΑΣΑ καθώς και με τα Σωματεία του Προσωπικού του ΟΣΕ και του Προαστιακού Σιδηροδρόμου.
Έχει επίσης τακτική συνεργασία με το Σωματείο Συνταξιούχων ΗΣΑΠ το οποίο υπάγεται στην ΑΓΣΕΕ κυρίως για θέματα που αφορούν τα ασφαλιστικά Ταμεία, ΤΑΠ-ΗΣΑΠ (ΤΑΥΤΕΚΩ), ΤΣΠ-ΗΣΑΠ (ΙΚΑ-ΤΣΕΑΠΓΣΟ).
Το Σωματείο Εργαζομένων ΣΤΑΣΥ έχει συνεργασία και με την ΟΣΜΕ (πρώην ΟΥΠΑΕ), παρόλο ότι δεν είναι μέλος της.
Η Α.Ε. ΣΤΑ.ΣΥ. όπως και οι Αστικές Συγκοινωνίες εποπτεύονται από το Υπουργείο Υποδομών, Μεταφορών & Δικτύων.